გარუჯვა არის კანის რეაქცია UV შუქზე, როდესაც ულტრაიისფერი სხივები აღწევს კანზე, კანი მეტ მელანინს გამოიმუშავებს. მელანინი არის ფერი (პიგმენტი), რომელიც იწვევს გარუჯვას.
მზის სხივები შეიცავს ორი სახის ულტრაიისფერ გამოსხივებას, რომელიც აღწევს თქვენს კანზე: UVA და UVB. UVB გამოსხივება წვავს კანის ზედა ფენებს (ეპიდერმისს), რაც იწვევს გარუჯვას.
მელანინი არის ნივთიერება, რომელიც გამოიყოფა ადამიანის ორგანიზმში და იცავს კანს დამწვრობისგან. მუქი კანის მქონე ადამიანები უფრო ღრმად ირუჯებიან, ვიდრე ღია კანის მქონე ადამიანები, რადგან მათი მელანოციტები მეტ მელანინს გამოიმუშავებენ. მაგრამ ის, რომ ადამიანი არ იწვის, არ ნიშნავს იმას, რომ ის ასევე დაცულია კანის კიბოსა და სხვა პრობლემებისგან.
UVA სხივებმა შეიძლება რუჯი მიგაღებინოთ, მაგრამ მათ ასევე შეუძლიათ სერიოზული ზიანი მიაყენონ თქვენს კანს. ეს იმიტომ, რომ UVA სხივები უფრო ღრმად აღწევს კანში, ვიდრე UVB სხივები. ულტრაიისფერი სხივები კანის დამცავი ეპიდერმისის გავლით დერმისამდე აღწევს, სადაც არის სისხლძარღვები და ნერვები.
ამის გამო, UVA სხივებმა შეიძლება დააზიანოს ადამიანის იმუნური სისტემა, რაც ართულებს დაავადებების წინააღმდეგ ბრძოლას და იწვევს ისეთ დაავადებებს, როგორიცაა მელანომა, კანის კიბოს ყველაზე სერიოზული სახეობა. მელანომას შეუძლია ადამიანის სიკვდილის გამოწვევა. თუ ის დროულად არ იქნება აღმოჩენილი, შეიძლება სწრაფად გავრცელდეს კანიდან სხეულის სხვა ორგანოებზე.
წარსულში მელანომა უმეტესად ორმოცდაათ წელს ზემოთ ასაკის ადამიანებს აწუხებდა, მაგრამ დღეს დერმატოლოგები ხედავენ ამ ტიპის კიბოს მქონე პაციენტებს ოცდაათ წელს ზემოთ ადამიანებშიც კი. მზის დამწვრობამ ან მზის ინტენსიურმა ზემოქმედებამ შეიძლება ასევე გაზარდოს ამ სასიკვდილო კიბოს განვითარების შანსი.
ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედება ასევე ზრდის კანის კიდევ ორი ტიპის კიბოს: ბაზალური და ბრტყელუჯრედოვანი კარცინომის მიღების რისკს.
კიბო არ არის ერთადერთი პრობლემა, რომელიც დაკავშირებულია ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედებასთან. UVA დაზიანება კანის ნაადრევი დაბერების მთავარი ფაქტორია. იმისათვის, რომ კარგად გაიგოთ, თუ როგორ მოქმედებს მზის სხივები კანზე, შეხედეთ თქვენი მშობლების კანს და ნახეთ, რამდენად განსხვავდება ის თქვენსგან. ამის დიდი ნაწილი მზის ზემოქმედებით არის განპირობებული და არა ასაკობრივი სხვაობით!
ულტრაიისფერი სხივებმა ასევე შეიძლება გამოიწვიოს კიდევ ერთი პრობლემა, რომელსაც ჩვენ ვუკავშირებთ მოხუცებს: თვალის პრობლემას – ე.წ. კატარაქტას.
საბედნიეროდ, ბევრი პროდუქტი ბაზარზე საშუალებას მოგცემთ უსაფრთხოდ გაირუჯოთ.
აქ მოცემულია რამდენიმე რჩევა, თუ როგორ უნდა ისიამოვნოთ გარემოთი და დაიცვათ თქვენი კანი და თვალები მზისგან მიღები დაზიანებებისგან:
1. გამოიყენეთ მზისგან დამცავი SPF მინიმუმ 30%-იანი დაცვით ყოველდღე, თუნდაც მოღრუბლულ დღეებში ან როდესაც არ გეგმავთ დიდი დროის გატარებას გარეთ.
2. გამოიყენეთ ფართო სპექტრის მზისგან დამცავი საშუალება, რომელიც ბლოკავს როგორც UVA, ასევე UVB სხივებს.
3. წაისვით მზისგან დამცავი საშუალება ყოველ 2 საათში ერთხელ.
4. ხელახლა წაისვით მზისგან დამცავი საშუალება ცურვის შემდეგ.
5. მიიღეთ ხშირი შესვენებები.
ატარეთ ქუდი და სათვალე, რომელიც უზრუნველყოფს თითქმის 100% დაცვას ულტრაიისფერი გამოსხივებისგან.
